نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی. واحد تهران مرکزی. تهران. ایران
چکیده
مطالعات قومی در سطح جهان و ایران در چند دهه اخیر رشد و گسترش فراوانی داشته است. متناظر با تجربههای فراوان و پرهزینهی ناشی از مناقشات قومی در سطح نظام بینالملل و درون مرزهای ملی کشورها، در حوزه مطالعات قومی آثار و ادبیات گستردهای خلق و بازتولید و توزیع گردیده است که بعضاً از پسزمینهها و محتواهای مطالبهجو و ناهمگرا حکایت داشته است. با چنین پیشزمینهای این پژوهش به دنبال پاسخگویی به این پرسش کلیدی است که دانش مطالعات قومی چه نسبتی با صلح مییابد و آیا درمجموع ادبیات تولیدی و علمی این حوزه توانسته است فضای این عرصه را تلطیف نماید و با مفهوم صلح اعم از صلح در مفهوم کلاسیک و منفی آن و یا صلح در مفهوم مثبت و جدید ارتباط برقرار نماید؟
درحالیکه جانمایه، جهتگیری و برآیند اصلی صلح معطوف به عفو و بخشش، گذشت و ایثار، گفتگو، مذاکره و چانهزنی، آشتی و سازش، رضایت، نرمش و دوستی و نهایتاً مصالحه است؛ هسته اصلی و روح حاکم بر پژوهشهای قومی، تولید و صورتبندی ادبیات «تمایز» و «تفکیک» هویتی است. ادبیات تولیدشده در این دانش با تکیه و تأکید بر «تنوع» بهمثابه یک واقعیت؛ «شناسایی و تحقق مطالبات هویتهای متکثر قومی» را وجهه همت خویش قرار داده است و در فضای متأثر از «رویکرد انتقادی به مدرنیسم» بهویژه «نحوه و فرایند دولت- ملتسازی»، «بدکارکردیهای دولتهای مدرن» و «گسترش ادبیات جهانیشدن» به لحاظ معنایی، مفهومی، نظری، رویکردی، روشی و معرفتی در سپهر اندیشه ورزی، غلبه گفتمانی و بعضاً همدلانه یافته و شاید در رویکردی انتقادی بتوان ادعا کرد که این ادبیات در مواردی در پناه طرح عدالت توزیعی و ترمیمی، تحرکات واگرایانه خشونتگرا را با نگاهی همدلانه مورد کنکاش و بررسی قرار میدهد و چهبسا نهاد و ساحت دولت – ملت بهمثابه مهمترین سازهی سیاسی بشری را در قالب لفاظیهای آرمانگرایانه دچار بحران مشروعیت و هویت ساخته است.
پژوهش پیش رو تلاش دارد با بهرهگیری از روش کیفی – تفهمی به شیوهای اکتشافی و مروری نسبت این مطالعات را با صلح موردسنجش و ارزیابی قرار دهد که در نوع خود نوآورانه مینماید.
کلیدواژهها
- بهشتی، سید صمد؛ حقمرادی، محمد (1396)؛ «فراتحلیل مطالعات مرتبط با رابطه بین هویت قومی و هویت ملی در ایران با تأکید بر نقش رسانه»، دو فصلنامه مسائل اجتماعی ایران، دوره ۸، شماره ۲، پاییز و زمستان، صص 27-6.
- جعفرزاده پور، فروزنده؛ حیدری، حسین (1393)؛ «فراتحلیل رابطه هویت ملی و هویت قومی در ایران»، راهبرد اجتماعی فرهنگی، دوره 3، شماره 11، تابستان، 96ـ63.
- عیوضی، یاور؛ سیفاللهی، سیف اله و ساروخانی، باقر (1397)؛ «مروری بر مطالعات قومی در ایران: نقد، بررسی و ارائه الگو»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، پیاپی 22، تابستان، صص 35ـ1.
- فاضلی، نعمتالله (1398)؛ «چرا و چگونه علوم انسانی و اجتماعی در خدمت ناصلح قرار میگیرد؟»، سومین همایش سالانه انجمن علمی مطالعات صلح ایران، علوم انسانی و اجتماعی و صلح، تهران: انجمن علمی مطالعات صلح ایران.
- گودرزی، حسین (1385)؛ مفاهیم بنیادین در مطالعات قومی، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
- کریمی، علی (1387)؛ مدیریت سیاسی در جوامع چند فرهنگی، تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی.
- مقصودی، مجتبی (1380)؛ تحولات قومی در ایران؛ علل و زمینهها، تهران: مؤسسه مطالعات ملی.
- ---- (1385)؛ «مشارکت انتخاباتی اقوام در ایران بررسی موردی؛ انتخابات ریاست جمهوری»، فصلنامه مطالعات ملی، دوره 7، شماره 4 (28); 108ـ83.
- ---- (1392)؛ ممیزی مطالعات قومیت در ایران، با تأکید بر سلامت اجتماعی، تهران: معاونت فناوری ریاست جمهوری، انجمن علوم سیاسی ایران.
- نظری، علیاشرف و سازمند، بهاره (1385)؛ راهنمای مراکز و پژوهشگران مطالعات قومی، تهران: انتشارات تمدن ایرانی.
- Bhattacherjee, Anol (2012); Social Science Research: Principles, Methods, and Practices, USA, University of South Florida.
- Chandra, Kanchan (2006); “What is Ethnic Identity and Does It Matter?", Annual Reviews, 397- 425.https://www.annualreviews.org/doi/pdf/10.1146/annurev.polisci.9.062404.170715.
- Diehl, Paul. F (2016); “Exploring Peace: Looking Beyond War and Negative Peace”, International Studies Quarterly, 60, 1–10. https://academic.oup.com/isq/article/60/1/1/2359121 by guest on 14 January 2022.
- Herath, Oshadhi (2016); A critical analysis of Positive and Negative Peace, Department of Philosophy, University of Kelaniya, 104-107.
- Murphy, Colleen (2012); A Moral Theory of Political Reconciliation, Cambridge University Press.
- Christine E (2011); The Academic and Social Value of Ethnic Studies: A Research Review, the National Education Association, https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED521869.pdf.
- Sleeter, Christine E & Zavala, Miguel (2020); Transformative Ethnic Studies in Schools: Curriculum, Pedagogy, and Research, New York: Teachers College Press.
- Tilahun, Temesgen (2015); “Johan Galtung’s Concept of Positive and Negative Peace in the Contemporary Ethiopia: An Appraisal”, International Journal of Political Science and Development, Vol. 3(6), June, pp. 251-258.
- Zhang, Junhao (2019); “Educational diversity and ethnic cultural heritage in the process of globalization”, International Journal of Anthropology and Ethnology, 3, 7, pp.1-10 https://doi.org/10.1186/s41257-019-0022-x.
- https://ganj.irandoc.ac.ir/#/.
- https://ganj.irandoc.ac.ir/#/search?keywords=%D9%87%D9%88%DB%8C%D8%A.A%20%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C&basicscope=1.
https://ganj.irandoc.ac.ir/#/search?keywords=%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8.C%D8%AA&basicscope=1