نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
2 دانشجوی دکترای تخصصی سیاستگذاری عمومی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
3 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، زنجان، ایران
چکیده
آموزش و پرورش یکی از حوزه های زندگی بشر است که با فرهنگ پیوندی عمیق دارد ،بر این اساس مدارس طبق شیوه ها و ارزش های فرهنگی شکل می یابند و در چارچوب برنامه درسی هنجارهای جامعه ای را منعکس می کند که در آن زاده شده اند .
آموزش‌وپرورش یکی از حوزه‌های زندگی بشر است که با فرهنگ پیوندی عمیق دارد، بر این اساس مدارس طبق شیوه‌ها و ارزش‌های فرهنگی شکل می‌یابند و در چارچوب برنامه درسی هنجارهای جامعه‌ای را منعکس می‌کنند که در آن زاده شده‌اند. در اینجا آنچه در درجه اول حائز اهمیت است، برنامه‌ی درسی تدوین‌شده در جهت هویت‌سازی و پس‌ازآن شیوه‌ی بازنمایی و تدریس این مفاهیم است که تعیین‌کننده‌ی کارکرد برنامه درسی است. لذا پژوهش حاضر با محور قرار دادن رویکرد پرسش محور (الگوی فراشناختی) به برنامه درسی پایه ابتدایی، به بررسی دو گونه‌ی بازنمایی ذهنی و گزاره‌ای به‌ویژه پرسش‌های کتب درسی پایه ابتدایی می‌پردازد و به این پرسش پاسخ می‌دهد که بازنمایی هویت ملی در کتاب‌های درسی چگونه انجام شده است و الگوی مطلوب بازنمایی هویت ملی در کتب درسی پایه‌ی ابتدایی بر اساس الگوی فراشناختی چگونه است؟ روش مقاله تحلیل محتواست و نگارندگان برای پاسخ به سؤالات پژوهش به بررسی محتوایی در هر دو گونه‌ی بازنمایی ذهنی و گزاره‌ای در پانزده کتاب مقطع ابتدائی شامل فارسی، هدیه‌های آسمانی، تعلیمات اجتماعی در شش‌پایه اول، دوم، سوم، چهارم، پنجم و ششم ابتدایی پرداخته‌اند. یافته‌ها حاکی از آن است که بازنمایی هویت ملی در کتاب‌های درسی نه بر اساس الگوی فراشناختی بلکه بر اساس الگوی احساسی انجام شده است و وجوه شناختی و فراشناختی هویت ملی در کتاب‌های پایه ابتدایی به‌طورجدی مورد غفلت قرار گرفته است
کلیدواژه‌ها
- اشرف، احمد (1396)؛ هویت ایرانی، تهران: نشر نی.
- ابوالحسنی، سید رحیم (1387)؛ «مؤلفه‌های هویت ملی با رویکردی پژوهشی»، فصلنامه سیاست، شماره 3، 22-4.
- ابراهیمی، نامدار، مهرمحمدی، محمود (1399)؛ تربیت برای پرسیدن: درآمدی بر نظریه تربیتی پرسش محور، تهران: نشر نی.
- استیون، مایکل (1393)؛ نظریه برنامه درسی: ایدئولوژی برنامه درسی، ترجمه: محسن فرمیهنی فراهانی و رضا رأفتی، تهران: انتشارت آییژ.
- باردن، لورنس (1374)؛ تحلیل محتوا، ترجمه: ملیحه آشتیانی، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
- حاتمی، جواد (1397)؛ درباره علوم شناختی، تهران: موسسه انتشارات امیرکبیر، چاپ چهارم.
- خرازی، سید کمال، تلخابی، محمود (1396)؛ مبانی آموزش‌وپرورش شناختی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
- خرازی، کمال و همکاران (1397)؛ مقدمه‌ای بر علوم و فناوری‌های شناختی و کاربردهای آن، تهران: انتشارات سمت.
- راش، مایکل (1393)؛ جامعه و سیاست، ترجمه: منوچهر محمدی، تهران: نشر سمت.
- سیف، علی‌اکبر (1400)؛ روانشناسی پرورشی نوین: روانشناسی یادگیری و آموزش، تهران، ناشر: دوران.
- شیخاوندی، داور (1380)؛ ناسیونالیسم و هویت ایرانی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران.
- علاقه بند، علی(1400)؛ جامعه‌شناسی آموزش و پرورش، تهران: نشر روان.
- کریپندورف، کلوس. (1378)؛ تحلیل محتوا، ترجمه هوشنگ نایبی، تهران، انتشارات سروش.
- گوتک، جرالد (1387)؛ مکاتب فلسفی و آرای تربیتی، ترجمه: محمدجعفر پاک‌سرشت، سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
- گودرزی، حسین (1387)؛ تکوین جامعه‌شناختی هویت ملی در ایران، تهران: تمدن ایرانی.
- مرعشی، منصور، قائدی، یحیی (1394)؛ مبانی و کارکردهای حلقه کندوکاو، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- Arnot, M (2002); Reproducing gender? Essays on educational theory and feminist politics, London: Routledge Falmer.
- Barker, Chris (2004); the SAGE Dictionary of Cultural Studies, London: Sage
- Bandura, A (1986); Social foundations of thought and action: A social cognitive theory: Prentice – Hall, Inc.
- Carr M, Joyce A)1998); "Where gifted children do and do not excel on metacognitive task". Can J Psychol.;18(3):212- 35.
- Colman, John E (1967); The Master Teachers and the Art of Teaching (New York: Pitman,), pp.5-11.
- Collingwood, R, G (1970); An autobiography, Oxford: Clarendon Press.
- Davison, James (1991); Culture Wars: The Struggle to Define America (New York: Basic Book), pp. 3-29.
- Dolan, R.J (2002); "Emotion, Cognition and behavior". Science, 298.1191-1194.
- Evans, V & Green, M (2006); Cognitive linguistics; an introduction. Edinburgh: Edinburgh University press.
- Foster, S. (1999); "The struggle for American identity: Treatment of ethnic groups in United States history textbooks", History of Education, 28, 251-278.
- Hanks, F. (1996); Language and communicative practices, Boulder, CO: Westview Press
- Hobsbawm, Eric, (1990); Nation and Nationalism scince 1780, programe, Myth, Reality, Cambridge.
- Kadivar P. Educational psychology. Tehran: Samt Publication; 2004. [Persian]
- Lampert, Jo Ann. (2007); the whole world shook: shifts in ethnic, national and heroic identities in children's fiction about 9/11. PhD thesis, Queensland University of Technology.
- Palinscar, AS, Brown AL (1984); Reciprocal teaching of comprehension fostering and comprehension monitoring activities:p.p.117-175.
- Strauss, S., & Shilony, T (1994); Teachers "Models of Children’s Minds and Learning. In L.A Hirschfeld & S.A. Gelman (Eds)., Mapping the mind. New York, NY: Cambridge University Press.
- Swanson C.What is metacognition? J Educ Psychol. 1990; 211:114-23.
- Skidelsky, R (1972); Le movement des ecoles Nouvelles anglaises Abbotsholme Summerbill, Dartington Hall, Gordonstown. Paris: Maspero.
)