نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری روان‌شناسی شناختی گرایش شناخت اجتماعی، دانشگاه شهید بهشتی. تهران. ایران
2 دانشیار دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی. تهران. ایران.
3 استادیار دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی. تهران. ایران
چکیده
ملی‌گرایی مصرفی در عصر تحولات جهانی ارتباط مستحکمی با هویت ملی دارد. از منظر هویت اجتماعی و مبتنی بر هویت ملی، نگرش ملی‌گرایی مصرفی در راستای حمایت از گروه خودی در برابر دیگران چارچوبی را شکل می‌دهد که در آن فرد به کالای داخلی نگرش مثبت و به کالای خارجی به‌عنوان عامل تهدید اقتصاد ملی نگرش منفی پیدا می‌کند. در این تحقیق ضمن به‌کارگیری روش تحلیل شبکه‌ای نگرش به‌عنوان یک شیوه نوین تحلیل شناختی، عقاید، عواطف و رفتارهای ایرانیان درزمینه ملی‌گرایی مصرفی مورد تجزیه‌وتحلیل قرارگرفته است. مقیاس ملی‌گرایی مصرفی شارما در نمونه 1004 نفری از سراسر کشور با نمونه‌گیری طبقه‌ای چندمرحله‌ای و به‌وسیله پیمایش تلفنی مطالعه شده و شاخص‌های مرکزیت، بینابینی و توان متغیرها و رابطه آن‌ها باهم در قالب یال‌های شبکه مورد ارزیابی و مقایسه قرار گرفت. سه خوشه (عامل) رفتاری، عاطفی و شناختی در شبکه نگرشی مشاهده شد. تمایل به خرید کالای ایرانی، افتخار به کالای ایرانی و کیفیت کالای ایرانی واجد بالاترین مرکزیت در شبکه نگرشی ملی‌گرایی مصرفی هستند. اثر جنسیت بر روی سازه نگرشی بررسی و شبکه‌های متمایز نگرش مردم به ملی‌گرایی مصرفی براین‌اساس تحلیل شد.
کلیدواژه‌ها
- آنت، زینب؛ سجادی ، سید نصرالله ؛ خبیری، محمد؛ (1392)، «ملی‌گرایی مصرفی و رابطه آن با وطن‌پرستی و جهان‌گرایی در ارزیابی کالاهای ورزشی داخلی و خارجی»، نشریه پژوهش در مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، دوره 5، شماره 9، صص24-11.
- بهمنی، مهرزاد. «بررسی میزان ملی‌گرایی مصرفی، اعتماد به تبلیغات و تمایل به مصرف کالاهای داخلی در بین شهروندان 28 شهر کشور». فصلنامه پژوهش‌های ارتباطی، سال 19، شماره 3، پاییز 1391، صص 182-159.
- حسین زاده، ماشاالله؛ (۱۳۸۶)، «شناسایی عوامل مؤثر بر ملی‌گرایی مصرفی و تأثیر آن بر ارزیابی کالاهای داخلی و خارجی از دیدگاه و مصرف‌کنندگان در تهران بزرگ»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران، دانشکده مدیریت.
- حقیقی، محمد؛ حسین زاده، ماشاالله؛ (1388)، «مقایسه میزان تمایل به مصرف کالاهای داخلی در تهران با سایر مناطق جهان و بررسی پیامدهای آن بر ارزیابی و ترجیح محصولات »، مجله مدرس علوم انسانی، دوره 13، شماره 4، صص 103-39.
- عبدالرحمن، احسان؛ نظری، محسن؛ حسن قلی پور، طهمورث؛ صمدی، منصور؛ «تدوین مدل ترغیب شهروندان تهرانی به خرید کالای ساخت داخل». مدیریت بازرگانی، دوره 8، شماره 3، پاییز 1395، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، صص 548-259.
- محمد بیگی، سعید، توکلی، محمدجواد. «ظرفیت‌ها و چالش‌های فرهنگ ملی‌گرایی مصرفی»، معرفت، سال بیست و نهم، شماره 270، خرداد ،1399، صص 96-83.
- مرتضوی، آمنه؛ نیازی، محسن؛ ارشدی، وحید؛(1398)، «تبیین عوامل اجتماعی فرهنگی ملی‌گرایی مصرفی در شهروندان اصفهان». علوم اجتماعی. دوره 16، شماره 2، 1398. دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد. صص 309-275.
- نجیب‌زاده، مهناز، احمدی، سیروس. (1397). «رابطه عزت‌نفس ملّی و مصرف کالاهای خارجی در بین شهروندان ایرانی». فصلنامه مطالعات ملی. دوره 19، شماره 75، صص 67-45.
- ونوس، داور؛ سلطانی، ابراهیم؛ (1375)، «بررسی علل عمده گرایش مصرف‌کنندگان ایرانی به محصولات خارجی»، مجله دانش مدیریت، شماره 31 و 32، صص 77-67.
- Anderson, W. T. (1972). "Gauging foreign product promotion". Journal of advertising research, Vol. 12.1972, 1, p. 29-34.
- Balabanis, George & Mueller, Rene & Melewar, T.. (2002). "The Relationship Between Consumer Ethnocentrism and Human Values". Journal of Global Marketing. 15. 7-37.
- Borgatti, Stephen P. Mehra, Ajay. Brass, Daniel J. Labianca, Giuseppe. (2009). "Network analysis in the social sciences". In Science (New York, N.Y.) 323 (5916), pp. 892–895.
- Castells, M. (1997). The information age: Economy, society and culture. The power of identity (2nd vol.). Oxford: Blackwell Publishers.
- Cramer AO, Waldorp LJ, van der Maas HL, Borsboom D. Comorbidity: a network perspective. Behav Brain Sci. 2010 Jun;33(2-3):137-50; discussion 150-93.
- Chryssochoidis, G., Krystallis, A., & Perreas, P. 2007. "Ethnocentricbeliefs and country-of-origin (COO) effect: Impact of country,product and product attributes on Greek consumers’ evaluation of good products", europian journal of marketing, 41(11/12): 1518-1544.
- Cleveland, M., Papadopoulos, N. and Laroche, M. (2011) "Identity, Demographics, and Consumer Behaviors: International Market Segmentation across Product Categories". International Marketing Review, 28, 244-266.
- Cutura, Marija. (2020). "Consumer Ethnocentrism and Social Identity: Theoretical Backgrounds and Empirical Studies Overview". Market-Tržište. Vol. 32, Special Issue, 2020, pp. 131-146.
- Dalege J, Borsboom D, van Harreveld F, van den Berg H, Conner M, van der Maas HL. Toward a formalized account of attitudes: The Causal Attitude Network (CAN) model. Psychol Rev. 2016 Jan;123(1):2-22.
- De Ruyter, K., van Birgelen, M. and Wetzels, M. (1998) "Consumer Ethnocentrism in International Services Marketing". International Business Review, 7, 185-202.
- Fischer, Peter & Zeugner-Roth, Katharina. (2017). Disentangling country-of-origin effects: the interplay of product ethnicity, national identity, and consumer ethnocentrism. Marketing Letters.
- Golino HF, Epskamp S (2017) "Exploratory graph analysis: A new approach for estimating the number of dimensions in psychological research". PLoS ONE 12(6): e0174035. DOI:10.1371/journal.pone.0174035.
- Hogg, M.A. and Reid, S.A. (2006) "Social Identity, Self-Categorization, and the Communication of Group Norms". Communication Theory, 16, 7-30.
- Keane, M., & Morschett, D. (2016). "Reducing the Negative Effect of Consumer Ethnocentrism on Patronage Behaviour at Foreign Retailers". Marketing: ZFP – Journal of Research and Management, 38(4), 228-240.
- Keillor, B. D., & Hult, G. T. M. (1999). "A five-country study on national identity: Implications for international marketing research and practice". International Marketing Review, 16(1), 65-82.
- Lange, J., Dalege, J., Borsboom, D., van Kleef, G. A., & Fischer, A. H. (2020). "Toward an Integrative Psychometric Model of Emotions". Perspectives on Psychological Science, 15(2), 444–468.
- Markin R.J., 1974, "Consumer Behavior: A Cognitive Orientation", NewYork, MacMillan Publishing Co , 28, (2), 189-204.
- Nadimi, I., Mansori, S. & Ismail, Z. (2012). "Global replication of CETSCALE: A study of the Iranian market". J Target Meas Anal Mark 20, 261–268.
- Pons, P., & Latapy, M. (2005). "Computing communities in large networks using random walks. In P. Yolum, T. Gu¨ngo¨r, F. Gu¨rgen, & C. O¨ zturan" (Eds.), Computer and information sciences—ISCIS 2005 (pp. 284–293). Berlin, Germany: Springer.
- Reierson, C. (1966) "Are Foreign Products Seen as National Stereotypes?" Journal of Retailing, 42, 33-40.
- Robinaugh, D. J., Millner, A. J., & McNally, R. J. (2016). "Identifying highly influential nodes in the complicated grief network". Journal of Abnormal Psychology, 125(6), 747–757
- Shimp, T. A., & Sharma, S. 1987. "Consumer ethnocentrism:Construction and validation of the CETSCALE". Journal of Marketing Research, 24(3): 280–289.
- Sorush Sepehr & Azar Kaffashpoor (2012): "Measuring the Ethnocentric Tendencies of Iranian Consumers: An Assessment of Validity and Reliability of the CETSCALE", Journal of International Consumer Marketing, 24:4, 263-274.
- Sumner W.G., 1906, Folkways, The Sociological Importance of Usage Manners Customs Mores and Morals, New York, Ginn & Co Custom Publishing.
- Tajfel, H., & Turner, J. C. (2004). The Social Identity Theory of Intergroup Behavior. In J. T. Jost & J. Sidanius (Eds.), Key readings in social psychology. Political psychology: Key readings (pp. 276-239). New York, NY: Psychology Press.
- Zeugner-Roth, Katharina and Vesna Žabkar, (2015), "Bridging the gap between country and destination image: Assessing common facets and their predictive validity", Journal of Business Research, 68, (9), 1844-1853.
)