نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانشیار علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران
چکیده
در دو دهه گذشته، بحث درباره ابعاد و مسائل مطالعات هویتی در جامعه ما رو به گسترش بوده است. به‌نحوی‌که شاهد بحث‌‌ها و مناظره‌‌های فکری گوناگون و انتشار مقاله‌‌ها و نوشتارهای تخصصی در مجله‌‌های علمی هستیم؛ اما چیزی که در این زمینه کمتر موردتوجه قرار گرفته است، تبیین مبانی روششناختی مطالعات مردمنگاری و درک تحولات متأخر نظری – روششناختی است. پرداختن به این مسئله ازآنجایی ضرورت دارد که اگر نتوانیم مبانی و اصول روششناختی مطالعات را فرابگیریم، امکان بازنمایی درست هویت‌‌ها و به‌تبع آن، درک و تحلیل مسائل آن را نخواهیم داشت. پرسش اصلی مقاله حاضر این است که ماهیت روش‌‌شناسی مطالعات هویتی چیست و چگونه می‌‌توان به‌صورت روشمند به درک زمینه‌‌های فکری و فرهنگی اقوام مختلف پرداخت؟ فرضیه اصلی این است که توصیف عمیق و درک کیفی زندگی اقوام، از طریق مستندسازی تعاملات و روابط انسانی در زندگی روزمره در روش مردمنگاری ممکن خواهد بود. هدف اصلی نگارنده این است که با اولویت دادن به مطالعه مبانی روششناختی مطالعات هویتی، به طرح روش‌‌های جدیدی نظیر مردمنگاری انتقادی، مردمنگاری بصری و مجازی، مردمنگاری دیجیتال، مردمنگاری پست‌‌مدرن و مردمنگاری پساانسانگرا پرداخته شود. تا بتوان متناسب با تحولات عمیق و سریع پدیدار شده، درک بهتری از چشم‌‌اندازهای نظری- روششناختی این حوزه پیدا کنیم.
کلیدواژه‌ها
- بِری، زو (1395)؛ «رویکردهای قوم‌‌نگارانه»، در دلاپورتا، دوناتلا و کیتینگ، مایکل، رویکردها و روش‌ها در علوم اجتماعی، ترجمه: محمدجعفر جوادی ارجمند و مجید فرهام، تهران: انتشارات روزنه.
- پالمر، مارتین و سولوموز، جان (1381)؛ مطالعات قومی و نژادی در قرن بیستم، ترجمه: پرویز دلیرپور و محمدکمال سروریان، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
- پویا، علیرضا و ملکی، زینب (1391)؛ «راهبرد کیفی پژوهش قوم‌نگاری: مفهوم، پارادایم، ویژگی‌‌ها و مباحث تکمیلی»، توسعه‌سازمانی پلیس، شماره 41: 61-87.
- سیدامامی، کاووس (1387)؛ پژوهش در علوم سیاسی، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی و انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
- عاملی، سعیدرضا (1392)؛ روش‌‌های تحقیق در مطالعات فرهنگی و رسانه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- گودرزی، سعید و گرگی، عباس (1397)؛ «درآمدی بر بنیانهای فلسفی و روششناختی مردمنگاری انتقادی؛ با تأکید بر مردمنگاری انتقادی کارسپیکن»، مجله جامعه‌شناسی ایران، دوره نوزدهم، شماره 4، زمستان: 139-172.
- نظری، علی‌اشرف؛ و یزدان‌پناه، میلاد (1398)؛ «ساخت سیاسی‌ـ‌اجتماعی ایل و بازنمایی سازوکارهای مشروعیت‌بخش قدرت: مطالعه موردی ایل قشقایی». فصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران، 12(2)، 185-212.
- Cohen, Louis; Manion, Lawrence and Morrison, Keith (2005); Research Methods in Education, Fifth edition, London: RoutledgeFalmer.
- Halperin, Sandra and Heath, Oliver (2017); Political Research Methods and Practical Skills, Second Edition, Oxford: Oxford University Press.
- Hamilton, Lindsay and Taylor, Nik (2017); Ethnography after Humanism: Power, Politics and Method in Multi-Species Research. London: Palgrave Macmillan.
- Hume, Lynne and Mulcock, Jane (Edited by) (2004); Anthropologists In The Field: Cases in Participant Observation. New York: Columbia University Press
- Hyland, Ken (2006); English for Academic Purposes: An advanced resource book. London: Routledge.
- Leavy, Patricia (2020); Method Meets Art: Arts-Based Research Practice, Third Edition, New York: The Guilford Press.
- Mukhopadhyay, Amites (2020); Ethnographic Fieldwork: The predicaments and possibilities, In Acharyya, Rajat and Bhattacharya, Nandan (Edited by). Research Methodology for Social Sciences, London: Routledge.
- Müller, Francis (2021); Design Ethnography: Epistemology and Methodology, Cham, Switzerland: Springer.
- Sen, Samita (2020); Towards A Pragmatic Cenere: Debates on qualitative methodology, In Acharyya, Rajat and Bhattacharya, Nandan (Edited by). Research Methodology for Social Sciences, London: Routledge.
- Willig, Carla (2008); Introducing Qualitative Research in Psychology: Adventures in Theory and Method, Second edition, Berkshire: Open University Press.
)