نویسندگان
1 دانشجوی دوره دکتری جامعهشناسی سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ایران
2 استادیار و عضو هیئتعلمی گروه جامعهشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، ایران
3 استادیار و عضو هیئت علمی گروه جامعهشناسی دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
چکیده
نوشتار حاضر با هدف مطالعهی جامعهشناختی جریانهای فرهنگی نوپدید و بهمنظور پاسخگویی به این سؤال انجام گرفته است که آموزههای عرفان حلقه، در کل دارای چه ماهیت و کارکردهایی بوده و به تبع آن، چه آسیبهای سیاسی ـ اجتماعی بر ایران دارد؟ در این پژوهش با استفاده از روشهای اسنادی و میدانی (تکنیک مصاحبه) دادهها و اطلاعات گردآوری شده است. جامعهی هدف پژوهش مشتمل بر دو گروه 1- مروجان و اعضای فرقهی نوظهور عرفان حلقه در ایران و 2- خبرگان و متخصصان در حوزهی مورد مطالعه است. حجم نمونه با استفاده از روش اشباع نظری و از هر گروه 30 نفر جهت مصاحبه انتخاب شد. شیوهی نمونهگیری بهصورت غیراحتمالی (نمونهگیری هدفمند و گلوله برفی) صورت گرفت. دادههای گردآوری شده با استفاده از شیوهی تحلیل محتوای کمی ـ کیفی مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفت. یافتهها حاکی از آن است که آسیبهای ناشی از ترویج آموزههای عرفان حلقه در حوزهی اجتماعی، شامل تغییر فرهنگ، ایجاد چالش در هویتملی، متهم کردن نظام به اعمال محدودیت، ترویج سیاست تساهل و تسامح افراطی و... است و آسیبها در حوزهی سیاسی نیز شامل راهاندازی جنگ نرم، نفوذ در حاکمیت، تضعیف و تشکیک در مبانی امنیت ملی، ترور فرقهای، تبلیغات ضدنظام و... است.
کلیدواژهها
- ایمان، محمدتقی؛ نوشادی، محمودرضا (1390)؛ «تحلیل محتوای کیفی»، فصلنامه پژوهش، س 3، ش 2، صص 44-15.
- توئیچل، پال (1380)؛ دفترچه معنوی، ترجمه هوشنگ اهرپور، تهران: نگارستان کتاب.
- رصد (آبان 1397)؛ گزارش رصد عرفانهای نوظهور (ویژهنامه عرفان حلقه)، ویژهنامه رصد، س 6، ش 1، صص 18-17.
- روزنامه کیهان (21/7/1396)؛ آشنایی با تاریخچه و اهداف عرفان حلقه، کد خبر 116792.
- شکوهی، رسول (1397)؛ مسائل و مباحث فرقههای نوظهور، تهران: انتشارات دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی.
- شکوهی، رسول؛ تمدنی، مجتبی (1398)؛ تکنیکهای عملیات روانی در فرقهها، تهران: انتشارات دانشگاه اطلاعات و امنیت ملی.
- طالبی، ابوتراب؛ رمضانی، صدیقه (1396)؛ «عوامل و زمینههای گرایش به معنویتگرایی جدید در میان شهروندان تهرانی»، فصلنامه راهبرد اجتماعی فرهنگی، س 6، ش 24: صص 192-159.
- علمداری، مهرداد (1388)؛ «فریمینگ یا قاببندی چیست؟» کتاب ماه علوماجتماعی، س 12، ش 13، صص 14-9.
- کریسایدز، جرج (1382)؛ تعریف معنویتگرایی جدید، ترجمه باقر طالبی، بینا.
- کوئن، بروس (1379)؛ درآمدی به جامعهشناسی، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: انتشارات توتیا.
- محدثیگیلوایی، حسن (1395)؛ جریانهای دینی و معنوی بدیع: بررسی و نقد رویکردهای تبیینی، جهتگیریهای هنجاری و راهبردهای عملی، در غلامرضا غفاری؛ محمدرضا جوادییگانه، تهران: شورای اجتماعی کشور، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری.
- مظاهریسیف، حمیدرضا (1387)؛ معنویت مدرن، پایگاه حوزه، س 6، ش 242، صص 24-1.
- مقدس، احسان (1384)؛ کژ راهه شیطان نقدی بر انواع و گروههای شیطانپرستی، تهران: دانشگاه علم و صنعت ایران.
- مهدویکنی، محمدسعید (1386)؛ «مفهوم سبک زندگی و گستره آن در علوم اجتماعی»، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، س 1، ش 1، صص 49-27.
- مهدیزاده، سیدمحمد (1392)؛ نظریههای رسانه (اندیشههای رایج و دیدگاههای انتقادی)، تهران: نشر همشهری.
- میرباقری، سیدمحمدمهدی (16 آبان 1385)؛ گونهشناسی کلان جریانهای فرهنگی معاصر در نسبت بین دین و مدرنیته، روزنامه کیهان، ش 186667، ص 12.
- Holeston, T.G. & Garry, T. (2011); "An overview of content analysis", The Marketing Review, No 3, 479–498.
- Hsieh, Hsiu- Fang, Shanon, Sara E (2005); "Three Approaches to Content Analysis", Qualitativr Health Research, Vol. 15, No. 9, 31-37.
Sandelowski, M. (2011); "Sample size in qualitative research", Res Nurs Health; 18(2): 179- 83.